"What is love?"

Oei oei oei, dat wordt nog wat om mijn these (als die er uiteindelijk is in februari 2013) in het Engels, Frans en Khmer te publiceren. Daar ga ik me keihard voor maken want het zijn alle talen waarin het onderzoek is uitgevoerd. Het is dus de enige manier om daadwerkelijk alle betrokkenen te bereiken.

Maar.

Hoe verder ik onderweg raak in alle gesprekken in de verschillende landen, hoe meer ik besef dat vertalen toch wel wat meer is dan het vinden van identieke woorden in een andere taal. Allerlei hilarische voorbeelden kom je hier dagelijks tegen. Zoals de advertentie voor de verhuur van een appartement met “1 kitchen, 2 bathrooms en 2 bad rooms (..)” die vandaag in de krant stond. Ben benieuwd of daar veel mensen op af gaan komen…

Vandaag deel 1 van 3 afleveringen die de vertaalproblemen van Engels naar Khmer, Frans naar Engels en Khmer naar Engels nog eens op een andere manier illustreren.

---

“Do you have any questions?”

Het is alweer bijna half zeven en de schemer is buiten al overgegaan in de zwarte nacht. Ik stel de gebruikelijke laatste vraag aan het einde van mijn – bijna dagelijkse- Engelse les aan de studenten van CKN. Dat is de Cambodjaans-Franse NGO waarbij ik onderzoek doe en die ik op deze manier wat beter leer kennen.

“Yes Miss. I want to know. When do you talk about love? We make the sentence: ‘I would love for it to rain today.’ But what does that mean? How do you mean love?”

Tja, soms zou je willen dat de Cambodjaanse jeugd van tegenwoordig niet zo goed bezig was met ‘critical thinking’. Hoe leg ik dit nou weer uit? Het lijkt misschien simpel voor jullie, maar in het Khmer zit dat allemaal veel moeilijker in elkaar.

Ik doe een poging.
“We say ‘love’ when we really like something very much. It’s like ‘tjool tjet’ (letterlijk: in je hart houden in het Khmer), but then it’s a stronger emotion.” (ik zie haar opkijken… emotion???).

Rémy, de Frans Cambodjaanse vrijwilliger die fulltime bij CKN werkt komt er nu ook bij staan.
“It’s not like love between people, ‘sror lanjh’, it’s like when we say “like” but then its stronger”
We kijken allebei hoopvol naar de vragenstelster. Zo te zien valt het kwartje niet.

Jammer.

“I will think of a good example to answer your question better next time”
En daarmee parkeert Rémy de vraag voor een volgende sessie. Slimme onderwijzerstruuk. Ik voorzie dat dat wel een een lange termijn parkeerplaats kan worden.

Dat hele gedoe met liefde en romantiek in het Engels is nogal moeilijk over te brengen in de Khmer maatschappij waar liefde tussen man en vrouw dan wel mythisch en goddelijk is, dan wel door de ouders voorgeschreven in een gearrangeerd huwelijk. Jazeker wordt hier ook Valentijnsdag gevierd en hebben mensen verkering. Maar dat is allemaal heel erg in het nette en met alle kleren aan. Traditioneel gezien dan, want ook hier zijn de tijden aan het veranderen.

Zoals het hoort gaan man en vrouw samen uit met een chaperonne en is elkaar aanraken helemaal niet de bedoeling. Een vreemde tegenstelling met de prostituees en de mensenhandel die onder de oppervlakte plaatsvinden. Maar dat heeft natuurlijk ook weer heel erg weinig met liefde te maken.

Vol verbazing vroeg ik mijn Khmer taallerares Sreynim hoe het toch kan dat er ineens een “Romantic” café is geopend dat zichzelf aanprijst met de geweldige ontmoetingen die er plaatsvinden. Is dit een maatschappelijke revolutie? Wordt hier gespeeddate? Is dit een vrije huwelijksmarkt voor jong en ongebonden Cambodjanen? Maar Sreynim haalt me snel uit de droom.

“Oh no Gina. Khmer people think very differently about romantic. For them it’s like there is a good atmosphere, it is ‘cosy’ and people will feel free to talk to each other. Nothing to do with men and women. Nothing to do with relationships and love.”
Ach ja,natuurlijk. Wat heeft romantiek ook met de liefde uit te staan! (…).

Het verklaart in ieder geval waarom er onlangs ook een “Romantic” supermarktje geopend is. Zouden wij daar in Amsterdam nog allerlei "speelgoed-voor-volwassenen" in verwachten, hier koop je er gewoon je dagelijkse boodschappen in een ongedwongen en vriendschappelijke sfeer. Heel romantisch en wel zo relaxed. Dat gedoe met die liefde ook altijd.