Is there civil war in Holland?

Heng, Hong (voornaam dus Hong, achternaam dus Heng) is een nieuwsgierige, enthousiast engels sprekende nieuwe collega op het CPAD office. Al vanaf het moment dat ik gisteren binnen kwam stappen glinsterde in zijn ogen de ambitie om vooral veel Engels te gaan leren. En de communicatie hierover verloopt erg verleidelijk. Met een verontschuldigende glimlach worden excuses gemaakt voor het weinig vloeiend taalgebruik. En dat hij als simpele Cambodjaan toch wel heeeeel erg graag beter zou spreken maar dat het niet zo gemakkelijk gaat. Verwezen wordt naar het geluk dat zo´n bedreven persoon als ik bij hen zal komen werken. En vervolgens komt de vraag of ik ook Khmer spreek. Nouja.. dan is door mij natuurlijk al snel de open deur ingetrapt! We sluiten de deal dat ik help bij Engels als zij mij laten oefenen in Khmer. Vandaag werd deze ambitie in een aantal concrete gesprekken omgezet en dat was bepaald aangenaam. Als je afgesproken hebt elkaar te helpen is het toch veel gemakkelijker om vragen te stellen en verbeteringen op te merken. Hong en ik hebben uitgebreid nader kennisgemaakt, en daarbij kwam alles aan bod.. nouja.. bijna alles.

Wat me -weer eens- is opgevallen is met hoeveel gemak over het Khmer rouge tijdperk wordt gepraat en ook over de Vietnamese overheersing van na deze periode. Hong was 12 (geboren in 1970) toen de Vietnamezen eenmaal het land hadden verlaten en Cambodja eindelijk uit de (burger)oorlogen was. Een leeftijd overigens die niet correct in zijn paspoort vermeld staat. Om aan het leger van de Khmer rouge te ontkomen werd hij flink wat jaren jonger geregistreerd, en dat is dan ook het geboortejaar (1973) dat nog steeds in zijn paspoort staat. Een hele jeugd zonder school, vrede, genoeg te eten en vertrouwen. Hij heeft zijn ambitie om te leren niet zomaar verkregen en is op dit moment bijna klaar met het verkrijgen van zijn Masters in Fishery Technology. Met een beurs en een laatste maand van stage in Thailand kan dat in september zijn afgerond. Hong wil leren, weten en begrijpen. Maar hoe leg je Nederland uit aan iemand in Cambodja?

Een tekening dus gemaakt van Europa en Nederland. Verbaasde gezichten. Zo klein en zoveel inwoners? Zo veel landen zo vreselijk dicht in de buurt? Leer je zo veel talen op school? En kan je dan zo maar in al die andere landen gaan werken?

Nog steeds zijn de vijandelijkheden in Cambodja niet echt voorbij. Rond de grens met Thailand en die met Vietnam moeten de boeren opletten dat hun land niet zomaar door de buurman wordt ingepikt. Zo wordt langzaam steeds meer grondgebied (totaal 181.034 m2) van Cambodja "afgeknabbeld". En deze buren zien liever ook geen Cambodjanen hun land binnenkomen. Het is hier voor de lokale bevolking vreselijk moeilijk te reizen naar omringende landen. Nog los van het feit dat het vreselijk duur is gezien hun salaris. Een "Aziatische Unie" in navolging van onze Europese is echt onvoorstelbaar.

Dus Hong probeert te begrijpen hoe ik ben opgegroeid. Is there Civil war in Holland? Ik moet bijna lachen om de onschuld van deze vraag die de gemiddelde Nederlander met wat irritatie zal ontvangen. Civil war??? Dat is voor ons nederlanders wel echt een ver-van-mijn-bed-show. Maar voor Hong is het (nog steeds) een bijna dagelijkse realiteit en belangrijk in het kunnen plaatsen van een land en een mens.

Hij blijft zich verontschuldigen voor zijn onwetendheid en het feit dat hij als Cambodjaan zelfs nog maar weinig van zijn eigen land heeft gezien. Ik vertel over de filosoof Socrates die bij ons in hoog aanzien staat en ooit filosofeerde dat de meest intelligente mens diegene is die weet wat hij niet weet. De allesweter zal nooit tot de waarheid doordringen. Alleen degene die vragen blijft stellen kan zichzelf verbeteren. Ik weet niet of Hong Socrates heeft onthouden, maar het zou een mooie eerste stap zijn in het beeld dat ik hem van Europa hoop mee te geven. En daarbij maak ik voor mezelf het vast voornemen om de komende weken heel hard op de uitspraken van Buddha te studeren zodat ik in onze volgende gesprekken kan refereren aan alle wijsheid die zijn eigen cultuur mede heeft voortgebracht. Ik las een rapport over cultuurverschillen in ontwikkelende landen tussen de lokale en internationale mensen. Daarin werd geconcludeerd dat er vaak een kloof blijft bestaan omdat de nationale cultuur niet echt wordt geaccepteerd. Belangrijk blijkt dat ook de internationale medewerker zijn best doet te veranderen en zich inleeft in de lokale gebruiken en omgangsvormen om met behulp van "lokale taal" en geduld te kunnen bouwen aan de capaciteit van een land. Dus ook voor mij is Socrates weer goed. Het is best een goed gevoel om te zeggen dat je 4 talen spreekt en allerlei opleidingen hebt genoten. Maar ik heb nog zo vreselijk veel te leren wat overleven betreft, want deze generatie in Cambodja is opgegroeid met overleven. Geen kennis, geen vertrouwen, geen rust, een groot maatschappelijk trauma waar nog geen medicijn voor is uitgevonden en waarvan het werken aan een oplossing een beetje van de internationale politieke agenda lijkt te zijn verdwenen. Voor mensen als Hong is iedere kans op verbetering van belang, ze leven nog steeds in een angstige wereld. Opmerkelijk was dat Hong pas dichtklapte toen ik hem vroeg naar de huidige situatie in Cambodja. Dat zou ik zelf wel uitvinden, daar kon hij niets over zeggen. Duidelijk was dat er geen schijn van kritiek mag weerklinken over de koning of de regering, zeker niet van een ambtenaar op het Ministerie. Over de meest afgrijselijk afslachtingen werd dus vrijuit gepraat maar over het heden blijft het stil. De bevrijding van Cambodja is nog geen feit.