Election day in Cebu - 14 May 2007

-See Below for English Version-

(in het Cebuano) “En dit zijn de internationale ‘Observers’ die ervoor zorgen dat onze verkiezingen niet corrupt zijn en die deze verkiezingen zullen legitimeren als eerlijk!”. Het galmt uit de speakerboxen als we met zijn zevenen het “Sportscentre” in de volkswijk (of de ‘Barangay’, zoals dat hier heet) Pasil binnen lopen. Jiah en haar Philippijnse studenten Catherine en Frederick kijken naar de Hollanders, Tjerk, Bram, Daniel en ik.. het is duidelijk dat ons uiterlijk hier voor enige verwarring zorgt. Aan de andere kant van de grote overkapte betonnen vloer begint een man enthousiast naar ons te zwaaien. “Ah.. dat is de ‘captain’, we moeten hem gaan begroeten”, zegt Jiah terwijl ze naar hem toeloopt. Nog niet helemaal van de verbazing bekomen volgen we en staan al snel met een kandidaat voor 'captain' van Pasil op de foto. Het is 14 mei en er zijn lokale – en senaatsverkiezingen in Cebu City.

Vanaf het moment van mijn aankomst hier, nu twee weken geleden, is dit het evenement waar ik naar heb toegeleefd. Verkiezingen op de Philippijnen hebben de naam vreselijk corrupt, ondemocratisch en gewelddadig te zijn. Nouja, dat wil iedereen toch graag een keertje meemaken? Op het eerste gezicht zie je er helemaal niets van, en op het tweede eigenlijk ook niet. We bezoeken 3 locaties vandaag en overal is het feest. Met een opkomstpercentage van rond de 70% lijkt het eigenlijk wel prima te gaan met de democratie op de Philippijnen. Daarnaast heeft iedereen een dagje vrij, zijn er overal lekkere snacks te verkrijgen en kom je al je buren en vrienden gezellig tegen rond de verkiezingsbus. Er wordt bijgekletst en gekeuveld, het is een Fiesta, het is hier feest.

Dat is als je nog weinig weet van de Philippijnse politieke cultuur. Jiah werkt met haar studenten aan het in kaart brengen ervan. “Eigenlijk is er in al die jaren erg weinig verandert, en daarom zijn mensen zo cynisch en keren zich af van de politiek”. Want van alle hoopopgeleide professionele politicologen die ik hier geinterviewd heb gaat de meerderheid helemaal niet stemmen, er is een groot gebrek aan vertrouwen in de politiek. En dat is helemaal niet zo gek. Het cynisme wordt overduidelijk in de resultaten van het onderzoek naar verwachte onregelmatigheden bij de verkiezingen dat in April door het Social Weather Station (een particulier sociaal onderszoeksburo waar ik in Manila nog op bezoek ga) word gedaan. Van de respondenten verwacht 69% dat stemmen zullen worden gekocht, 53% zegt dat er tijdens het tellen van de stemmen gefraudeert zal gaan worden, 46% neemt aan dat ‘flying voters’ rond worden gereden om in meerdere districten hun stem uit te brengen. Nog eens 39% verwacht dat kiezers zullen worden lastiggevallen om van voorkeur te veranderen. Alleen al de aanloop naar de verkiezingen van 2007 zijn de meest gewelddadige in jaren, in Cebu zijn 3 politici, steeds onder onduidelijke omstandigheden, om het leven gekomen.

Ineens kijk je met hele andere ogen naar de rijen wachtenden die in de armste wijken voor het leslokaal staan om te mogen stemmen. Dit zijn de mensen die gekocht zijn. Vrijwel zonder uitzondering wordt hier geld verdient met het uitbrengen van een stem op een kandidaat wiens handlangers gisteravond een envelop met geld onder hun deur door hebben geschoven en die na het inleveren van hun formulier zullen checken of ze hun stem goed hebben uitgebracht. Zo niet, dan wordt er gewelddadig actie ondernomen. Heel efficient allemaal. In deze rij staan de mensen die misschien uit een andere ‘barangay’ zijn overgekomen om nogmaals, in naam van de overleden persoon op de verkiezingslijst die zij vandaag moeten personificeren hun stem mogen uitbrengen. Met plastic hebben ze de onuitwisbare inkt die op hun wijsvinger is gesmeerd om te voorkomen dat ze nog een keer gaan stemmen er weer afgehaald. En thuis zitten stemmers die juist door het onvrijwillig aanbrengen van deze inkt door een “tegenpartij” wordt verhindert om hun stem uit te brengen. Misschien komen hun namen wel helemaal niet op de kiezerslijst voor en mogen ze daarom niet stemmen. Een lang verhaal van bedrog en geweld, ik kan nog een hele tijd doorgaan om de verkiezingsstrijd hier uit te leggen.

En een strijd is het. Je voelt het in de lucht. We zijn ons ervan bewust als we door het ‘sportscentre’ heenlopen. Binnen deze arme ‘barangay’ vechten twee kandidaten om de straten met beloften van een gratis opleiding, met rhetoriek en pogingen tot beinvloeding tot in de verkiezingsruimte. Al met al gaat het stemformulier uiteindelijk door minstens 10 paar handen voordat de definitieve uitslag over een maand (!) bekend zal zijn. Gelegenheid genoeg om de resultaten wat bij te stellen. Het zal de stemmers een worst wezen, want die kunnen ze kopen van de verdiensten van vandaag. En wel een heel kilo als ze ook nog de weddenschappen winnen die in de buurt zijn afgesloten. Dit gebied is door de burgemeester tot een “weak area” verklaard omdat het risico van excessief geweld groot is als later op de avond de eerste resultaten naar buiten zullen komen. Er staat geld op het spel. De jonge politie-agenten die op iedere straathoek staan opgesteld kijken ongelukkig. Wat moeten ze beginnen tegen deze massa?

Wij zijn gelukkig maar internationale ‘observers’ en kijken met net zoveel interesse terug als de nieuwsgierigheid die ons ten deel valt. In de stilte van mijn ge-airconditionede hotelkamer kijk ik nog eens naar alle folders en foto’s van een dag in de gloeiende hitte van Cebu. Ik heb het gezien, ik heb het gehoord en ten dele begrepen. Maar het laat me achter vele vragen: hoe kan een volk verder deze publieke parodie op democratie ooit accepteren? Gelukkig hoef ik daar in mijn onderzoek naar de Philippijnse ‘civic culture’ geen antwoord op te geven.
-----
(In Cebuano) “And here are the international observors that will legitimize our elections and make sure there is no corruption!”. The happy statements resounds through the speakerboxes in the poor neighbourhood of Pasil (or Barangay in Cebuano) as the seven of us step into the sportscenter. Jiah and her Filipino students Catherine and Frederick look at us Dutch people; Tjerk, Bram, Daniel and me.. clearly no-one would mistake us for Filipino’s, and that’s where the confusion started. At the other side of the big concrete floor that is sheltered by a big plastic roof, a man starts waving at us enthousiastically. “Ah.. it’s the captain, we should go and greet him”, Jiah crosses the floor as the says this. So we follow while trying to digest our surprise and are still not completely ‘with it’ as photos of us with the candidate are being taken. It is May 14 and today the local en Senate elections in Cebu City are taking place.

From the moment that I arrrived here, two weeks ago today, this is the event that I have been looking forward to. Elections on the Philippines have made a name for itself in being terribly corrupt, undemocratic and violent. Now, who would not want to be a part of this?? At first sight all of this doesn’t show, and it doesn’t at second sight either really. With some fellow students and Jiah we visit 3 locations today and there’s a party going on everywhere. With a voters turn-up rate of around 70% all seems to be very well with democracy on the Philippines. Everyone has the day off, there’s nice food to be had all around and people meet their neighbours and friends over the ballot boxes. There’s lots of time to socialize and catch up, it’s a real Fiesta, a festive get-together.

That’s what’s going on for the untrained eye, for the novice at the waves of Filipino political culture. Jiah and her class are working at charting these seas; “Really, nothing much seems to have changed in the last couple of years, and this is why many people have become so cynic that they don’t want to be involved in politics at all anymore”. I’ve experienced this as the highly educated profession political scientists I have been interviewing for my research mostly informed me that they were not voting anymore. Their trust in politics has disappeared. This is not unusual. Looking at the survey results on the expected irregularities as published by the Social Weather Station (A privately run social research center I will visit when in Manila next week) the feeling becomes clearer. Respondents expect 69% of the votes to be bought, 53% expects that fraud will take place during the counting of the votes. About 46% expect ‘flying voters’ to be transported from one ballot box to another in order to bring out their votes again. And 39% expect intimidation of voters to influence their choice for a candidate. All this has become visible already in the last weeks, the most violent run-up to elections in years and years. Already, 3 politicians have been killed, all of them under suspicious circumstances.

With this knowledge in mind you look at the long queu of poor people lining up to vote in the most disadvantaged parts of town with new eyes. These people have been bought, with few exceptions there is money being earned here with the casting of a vote. A vote that has been decided with the envelope full of money that has been shoved underneath the door of their house the evening before by the aides of an incumbent candidate. Another aide will check if they have lived up to their promise correctly while he might seem to count the votes or administer the voters’ details. If the bought loyalty is not fulfilled there will be violence to follow. All done very efficiently. In this line-up are people that have been brought in from another barangay, cleverly having taken off the indelibly ink that is supposed to mark their index finger and prevent them from voting again. Maybe they will vote for one of the people on the voting list that have long since been deceased but are ‘brought in’ year after year for some extra substance. And at home might be the voters whose finger has unwillingly been marked with indelible ink in order to prevent them from voting for a competing candidate. Or.. maybe they have not even made it to the voting list and they are not even allowed to vote. There’s a long story of fraud and corruption to be told here, but maybe these few examples are enough of an illustration for now.
There is a fight going on here. You can feel it in the atmosphere. We are aware of this as we cross the grounds of the sportscentre. In this poor barangay two candidates are fighting each other with promises of a free education for the disadvantaged voters, with eloquent rhetorics en attempts of influencing the vote in the actual space the votes have to be cast. The ballot firm will pass through about 10 pairs of hands before the final results will be published in about a month (!!). There will be ample opportunity for the aides of both candidates to ‘adjust’ the scores. And the voters couldn’t really care less, as there is only more in it for them. They can buy food with their earning, and lots of it if they can also win the bets they’ve made on the winner. The area has been declared ‘weak’ by the mayors because of the high risk of violence when the first results come through later tonight. There’s money in it for the winner, and financial loss for the underdog. The young police-officers that are posted at the corner of each street look at us with a quiet desperation. What are they to do against this passionate mass of supporters?

Luckily we are only "the international observers" and we can observe all this with the same interest that is thrown at us in the curious gazes of the locals. In the silence of my airconditioned room I inspect again all the folders and photos of the day. I’ve seen things, I’ve heard things and I have partly understood things. But all this leaves me with many questions: How are a people expected to accept this public parody on democracy? Luckily that is one thing I do not have to explain in my thesis’ research on Filipino ‘civic culture’.