Angelina en Brad 22 juni 2006

Zie ik het goed? Uit mijn ooghoek spot ik het briefhoofd Maddox Jolie Pitt op het stapeltje papier waar mijn contactpersoon Rotha met zijn elleboog op leunt. Jazeker, het gaat hier inderdaad om onze Cambodjaanse ereburger mevrouw Angelina Jolie, haar adoptiekind Maddox en haar sexy partner Brad Pitt, ze hebben zojuist een stuk natuur in Cambodja aangekocht en zoeken samenwerking met de Cambodjaanse overheid om dit ook goed te kunnen beheren en ontsluiten voor ecotourisme. Rotha vertelt er wat meer over, want hij is tenslotte de Cambodjaanse overheid in dit verhaal. Nee, hij heeft het stel niet ontmoet en ja ze lijken erg goed georganiseerd en professioneel, een zaakwaarnemer is de contactpersoon. Het voorstel is om in de komende 5 jaar ongeveer 3 miljoen dollar te investeren om het natuurgebied te kunnen beschermen en op een duurzame manier toegankelijk te maken, met medewerking van de lokale bevolking. Prachtig. Rotha en ik kijken elkaar wat triestig aan. Het klinkt inderdaad prachtig. De realiteit van Cambodja is dat al dat geld vast in iemands zakken terecht gaat komen en dat er nauwelijks menselijke capaciteit is om dit project op een verantwoorde manier van de grond te krijgen. Het Cambodjaanse probleem is niet met geld in 5 jaar op te lossen.

Armoede is geen economisch probleem, armoede is een politiek probleem. Er is meer dan genoeg voedsel voor alle mensen op deze planeet. Er zijn meer dan genoeg middelen en bronnen om iedereen een menswaardig bestaan te kunnen bieden. En toch moet 36,1% van de Cambodjaanse bevolking rondkomen op minder dan 50 dollarcent per dag. Leun eens even rustig achterover en laat dat tot je doordringen: 1 op de 3 mensen heeft dagelijks niet meer dan 50 dollarcent voor alle levensbehoeften. Geen spaargeld, geen buffer als het misgaat, iedere dag weer overleven en niet te veel aan morgen denken. Mensen van vlees en bloed zoals iedereen die dit leest zitten gevangen in een cyclus van deze armoede. Geen opleiding, geen kansen, leven zonder hoop of al te hoge ambities. Dagelijks vechten tegen ziekte en criminaliteit en zoeken naar een onderkomen en een klein inkomen om die dag weer door te komen. Maar erger dan dit allemaal, zo vertellen de armen zelf in interviews, is het volledige gebrek aan (zelf)respect. Het ergste is dat je je menselijke waardigheid verliest.

Armoede is een gebrek aan macht. Het politieke systeem in Cambodja maakt grote groepen van de bevolking machteloos, ze hebben geen toegang tot voorzieningen, geen rechten en worden niet gehoord of gezien door instituties die juist voor hen in het leven zijn geroepen. Jazeker moet de armoede worden verholpen, maar de Cambodjaanse overheid lijkt in plaats van armoedebestrijding eerder de armen te willen bestrijden. Mensen worden de stad uit getransporteerd en gedumpt op een rijstveld om het daar maar uit te zoeken, shantytowns worden platgewalsd en zonder enig alternatief voor de bewoners. Alleen met hulp van lokale NGO’s worden de armsten gehoord en wordt hen hulp geboden, voor zolang het duurt, want op de lange termijn moeten ze het zelf maar weer redden.

Steeds weer betrap ik mezelf op de gedachte dat al die mensen in grashutten zonder meubilair, zonder water en met nauwelijks voedsel, al jarenlang zo leven en er daarom vast beter tegen kunnen dan ik. Misschien is het omdat ik me niet kan voorstellen wat ik zou doen in zo’n grashut zonder toekomst of opleiding, zonder voedsel en zonder kansen. Ik zou het nut van het leven niet meer inzien. Ik snap niet hoe zij de moed vinden om door te gaan. Het is gemakkelijker om te denken dat het voor hen vast anders voelt, vast anders is.

Het is dwaas maar ik blijf de neiging houden om zo’n kleine bedelende Cambodjaanse kleuter mee terug te nemen naar Amsterdam. Al is het maar omdat ik dan voor 1 mens een verschil kan maken. Dit weekend op het strand zitten ze naast ons op een muurtje, 3 kleine jongetjes van een jaartje of 5. Grote glimlach en een bol hongerbuikje. Ze verkopen armbanden en blijven ons eigenwijs en vastberaden aankijken; aan deze rijke vrouwen moet toch iets te slijten zijn! De leeftijd van David en Ruben. Helemaal alleen aan het werk om zichzelf en hun familie, te eten te geven. Ze zijn, net als alle kleine jongetes, dol op Coca Cola en ijs en gaan afentoe naar een lokale school die door een NGO wordt gerund. Afentoe als ze tijd hebben.

Angelina Jolie heeft het gedaan. Zij heeft Cambodjaans kind Maddox geadopteerd en hem een beter bestaan gegeven. Zij geeft miljoenen van haar dollars uit om de natuur in Cambodja te beschermen. Ben ik jaloers? Het is zo verleidelijk om dit probleem simpel te maken, zo simpel dat het met een zak vol geld en veel liefde is op te lossen. Maar daar geloof ik niet in. Ik geloof dat de armoede in Cambodja, en veel andere landen, een politiek probleem is. Een probleem in de machtsverdeling dat alleen door de bevolking zelf en onder druk van de internationale gemeenschap kan worden aangepakt. Liefde en zakken geld zijn symptoombestrijding en verergeren de situatie, ze zorgen dat de structuur juist langer kan blijven bestaan. Misschien heb ik wel voor niets een jaar lang in het Ministerie met mijn hoofd tegen de muur staan bonken en heel erg vaak tot 10 geteld. Maar als ik ergens blij mee ben dan is het dat mijn kantoor 10 bladzijden met beleid heeft kunnen maken die de gemeenschappen een kans geeft om zelf duurzaam in hun levensonderhoud te voorzien. Het is niet veel, maar op een goede dag in de verre toekomst waarschijnlijk meer waardevol in het bestrijden van armoede dan 3 miljoen Amerikaanse dollars en alle goede bedoelingen van vandaag. Dat wil ik graag geloven.