15 oktober Een vrouw van 33

Ze is ook 33. En terwijl dat graatmagere lijf door haar verlegen echtgenoot langzaam in een zittende positie wordt geholpen maken onze ogen voor het eerst contact. Geen blijk van enige herkenning.

Een vrouw van 33 van de “Kravet”stam, een ethnische minderheid uit het woeste noordoosten van Cambodja. Haar lijf zo bruin als hollandse koffie met melk, mager en sterk, haar ribben kan ik tellen. Een ontbloot bovenlichaam zonder enige beschaamdheid met kleine hangende borstjes en grote donkerbruine tepels. Kleding is ze niet gewend, wat doeken heeft VSO aan haar kunnen geven om over zich heen te trekken.

Ze is mooi. Ze heeft geen idee wat dat woord betekent. Ze heeft een enorm groot steriel gaas over het midden van haar buik en onderbuik, gelukkig doet dat geen zeer (zegt ze). Vrijdag is ze geopereerd en is de enorme vleesboom (meer dan 7 kg! groeide al 10 jaar) die haar baarmoeder en eierstokken met elkaar liet vergroeien verwijdert. Beschreven als een ovarectomie. Als het goed is gaat ze over een week weer naar huis, met haar man en zoontje van 13 die bij haar blijven in het ziekenhuis. Wat kan ik voor haar doen?

Ik weet niet hoe ze heet. Leo ontdekte de familie in zijn kliniek in Stung Treng, doorgestuurd vanuit Siem Peang (in het ruige noorden waar ik een weekend geleden nog op “vakantie” was). De Khmer doktoren in Stung Treng hebben de familie verteld dat ze haar niet konden opereren omdat er geen benzine was voor het aggregaat. Zonder aggregaat geen electriciteit, en zonder electriciteit geen operatie. Eigenlijk weten deze jonge doktoren niet hoe ze haar moeten opereren, te weinig opleiding en te weinig ervaring. Maar dat zeg je natuurlijk niet tegen een patiënt, dat zou leiden tot gezichtsverlies! De tragedie van Cambodja; ze sturen precies die mensen weg waar de kliniek gratis gezondheidszorg aan zou moeten bieden. De meest arme en kwetsbare ethnische minderheid. Maarja, wie gaat zich nou druk maken om een minderheid? Als Leo niet had aangedrongen was deze familie naar hun dorpje teruggekeerd en nooit meer in het gezichtsveld van een dokter gekomen. Dan was deze vrouw van 33 binnen afzienbare tijd overleden.

Nu zijn ze in Phnom Penh. In een groot vervallen ziekenhuis met blauwe tegels op de muren en plastic matjes in plaats van matrassen op de krakende ijzeren vering van de roestige bedden. Het is één van de betere ziekenhuizen. Geld om hier naar toe te reizen hadden ze niet, in hun dorp gebruiken ze geld maar zelden. Haar man is dus meteen bedrogen toen hij de geschonken dollarbiljetten in Riel om wilde wisselen, hij kreeg maar de helft van de waarde terug en had niets door. Toen we gisteren op bezoek kwamen had hij niets gegeten. “Waarom?” “Geen geld”, zegt hij. Ik geef hem 4 losse biljetten van 1000 Riel (ongeveer 1$) uit mijn broekzak om avondeten te kopen. Later haalt hij twee kakelverse biljeten van 5000 Riel uit zijn tas. Het dringt tot ons door:” Hij heeft zijn hele leven alleen biljetten van hooguit 500 of 1000 Riel in zijn handen gehad, dus hij herkent dat groene biljet van 5000 helemaal niet!”. Ogen openaars

Leo stuurde een sms-bericht: “Of ik een oogje op deze patiënten zou willen houden?” Afentoe zou de programma-assistent van VSO met me meegaan en hij komt vrijdag naar de stad. VSO en de organisatie “Pharmaciens sans Frontieres” zullen de medicijnen rekening betalen. Voor de reis en het geld voor eten hebben andere vrijwilligers gezorgd. Ik breng sojamelk en een fris t-shirt, een nieuwe krama (- traditionele doek) en speelgoedautootjes voor het jongetje. Zijn kleine lijf en serieuze gezicht lijken niet ouder dan 8, te klein en ondervoed. Zijn 13-jarige ogen bekijken de autootjes vol verbazing, nog nooit speelgoed gezien. Hij spreekt geen Khmer en maar een beetje Lao, hij zwijgt en observeert. Zijn vader en de nieuwsgierige andere patienten zijn al snel met de bonte autootjes aan het racen op de tegelvloer. Ik voel me hopeloos hulpeloos, ik kan niet weten of begrijpen hoe hun leven eruit ziet. Ik kan niet die dingen meenemen die hen op hun gemak zullen stellen. Goede bedoelingen is alles wat ik heb. Wat gebeurt is dat andere Khmer patiënten naar ons toe komen omdat zij ook een zware operatie hebben gehad. Ook geen geld hebben. En ook honger. Mijn mond vol tanden.

Ze eet niet. Al 4 dagen heeft ze niet gegeten, “gas” zegt ze. Door het gas in haar lijf moet ze overgeven als ze iets eet. We vragen het de dokter en die zegt dat dat over zal gaan als ze maar gaat bewegen. Dus haar echtgenoot helpt haar met rechtop zitten en haar gezicht geeft geen krimp terwijl dit toch zeer moet doen. Ik maak me zorgen of het morgen ook weer wat beter zal gaan, wie er dan aan haar zal trekken. Die operatie is misschien de minste beproeving. Maar ik blijf een buitenstaander in haar leven.

Dezelfde leeftijd, maar geen herkenning. Wij zijn meer dan vreemden voor elkaar.

p.s. Vandaag kon ze zelf al opzitten! En was soep aan het eten toen ik binnenkwam.
Maar blij was ze niet. De doktoren hebben haar verband niet meer verwisselt en zullen haar geen medicijnen meer geven. Want de rekening is te hoog opgelopen en de NGO-s zullen misschien liegen en onbetrouwbaar zijn, dus ze krijgt niets meer. Dit is Cambodja, een mensenleven heeft weinig waarde. Gelukkig is het snel opgelost. We weten alleen nog niet hoe we voor alle kosten zullen betalen, waarschijnlijk van ons eigen spaargeld want ook VSO heeft geen budget de verblijfs- en reiskosten van deze patienten. Dit is het verschil dat we kunnen maken in alle hulpeloosheid, die ene patient laten overleven doordat we toevallig ter plekke zijn. En deze keer was ik dus toevallig op de juiste plaats.