Wat moet ik hier nou mee? 7 februari

Het mysterie Rotha heb ik nog steeds niet ontrafeld. Rotha Ken Serey is richting VSO verantwoordelijk voor mijn placement binnen het Ministerie, tot vorig jaar was hij het hoofd van mij CPAD office, toen kreeg hij promotie en werd de Executive Director van een groot Instituut op milieugebied. Als het goed is moet hij ongeveer 33 zijn, net als ik. Hij is een aantrekkelijke man, niet knap, wel charismatisch, zo eentje waarvan de leeftijd moeilijk is in te schatten en de intelligente ondeugende glimlach de doorslag geeft.

Onwaarschijnlijk snel was zijn carriere in de Cambodjaanse wereld van Natural Resources Management. Met een machtig netwerk binnen het ministerie, vloeiend Engels, een snelle babbel en een goed gevoel voor humor, respect voor Cambodjaanse verhoudingen en de flexibiliteit om te werken in een Westerse omgeving haalt hij de samenwerkingscontracten binnen alsof het niets is. Als directeur van een NGO kan dat, want binnen een ministerie kom je hier met zo’n professioneel talent niet veel verder. De realiteit van een falende overheid begint bij de mensen, het gebrek aan motivatie bij hen die blijven. De eeuwige uitvoerende ambtenaren, ze verdienen weinig maar kunnen niet ontslagen worden. En de corruptie op de hogere posities houdt de ambtenaren opgesloten op hun plek. Bijnaiedere hooggeplaatste ambtenaar heeft zijn plaats gekocht en verdient dit terug door de overheidsmacht in zijn beschikking strategisch te gebruiken (vrij vertaald in het ABN: zakkenvullerij). Aan deze praktijken heeft Rotha een luidruchtige hekel, het veroordelen van corruptie is zijn stokpaardje en hij berijdt het vaak en onzachtzinnig in onze gesprekken. Ik bewonder hem er enorm om, maar bedenk me wel dat hij via die bekritiseerde route toch ook zelf zijn positie gekregen moet hebben. Ook hij is na voldoende dienstjaren als postbode/kopieerhulp en loopjongen net als iedere ambtenaar (talent of niet) via een internationale beurs in het buitenland gaan studeren. Niet iedereen weet daar op de lange termijn zijn voordeel mee te doen en verschil wordt wel gemaakt. De meest getalenteerde mensen mogen naar Australie en Frankrijk, Rotha deed een Masters in Australie. Al vermoed ik dat hij ook voor die tijd al wel zijn weetje wist, na terugkomst ging het echt snel, toen had hij slagkracht. Hij liet de overheid na een jaar voor wat die was en vertrok naar een NGO.

Al na 2 weken op kantoor wist ik 2 dingen zeker over Rotha.

1. Hij kent echt iedereen die er voor het milieu toe doet.
Ondertussen weet ik ook waarom. Deze man slaapt niet, hij werkt gewoon dag, avond en nacht. En tussendoor zal hij eten en drinken in besluitvorming. Hij volgt gewoonlijk 2 of 3 vergaderingen tegelijkertijd, loopt gewoon midden onderweg naar een andere kamer in het ministerie en bemoeit zich er daar dan nog een poosje mee. Dat is, als de telefoon het toelaat, want die wordt altijd beantwoord en gaat voortdurend. Uitnodigingen voor openingen, toespraken, bijdragen en recepties, ze vinden een gewillig oor. Bij iedere ceremonie waar ik als ere-buitenlander ben uitgenodigd weet ik zeker het glimmende voorhoofd en de zoekende blik van Rotha tegen te komen.

Een zoekende blik want;
2. Rotha weet overal geld voor zijn goede doelen en projecten te vinden.
Als het om fondsenwerving gaat heeft hij het boek geschreven. Er is geen commissie waar hij niet op één of andere manier aan verbonden is, of ooit in heeft gezeten. Per dag moeten er stapels voorstellen en evaluaties op zijn bureau landen, en hij lijkt daar voldoende tijd door te brengen om deze ook allemaal uitvoerig te becommentarieren.

Het grappige is dat deze duizendpoot in al deze drukte zo ontspannen blijft als een Cambodjaanse ambtenaar. In zijn vers gestreken blouses in fel groen en geel blijft hij rustig een uurtje met me discussieren over politiek en strategie, en niet alleen met mij, ook met mijn collega’s, natuurlijk regelmatig onderbroken door de telefoon. Nouja, discussieren, bij tijdmeting zou blijken dat het het grootste deel van de tijd aan het woord is, en dat weet hij ook als hij afscheid neemt met een verontschuldigend: “ik praat te veel!”

Praat hij te veel? Voor mij nog steeds te weinig. Het mysterie van de drijfveren van deze man is voorlopig nog niet ontrafeld. Ik begrijp maar met moeite zijn keuze om naar Cambodja terug te komen en bij zijn moeder te blijven wonen om zich met hart en ziel voor het milieu hier in te zetten. De toekomst van Cambodja is als een grote dikke knoop met gerelateerde problemen zonder eind, het moet oneindig frustrerend zijn om aan een touwtje te trekken en te zien dat de knoop alleen maar strakker lijkt te worden. Als man met een brede blik iedere dag weer te moeten omgaan met de corruptie, tegenslag, luiheid en domme dingen die de overheid denkt te kunnen doen. Hij praat veel misschien, maar is juist het gebrek aan meningsuiting in dit land voor hem dan niet frustrerend?

Het blijft me verbazen hoe goed Rotha omgaat met Marona Srey, de directe manager van CPAD office en de verpersonificatie van de arrogantie van het ministerie. Marona is echt een aardige man hoor, houdt van een biertje en een vlotte babbel, maar hij lijkt er financieel behoorlijke de kantjes vanaf te lopen. Marona en ik doen aan touwtrekken. Omdat hij part-time bij een Rotha’s NGO is gaan werken ben ik de tijdelijke adviseur van CPAD office. Al probeert hij me tot manager te bombarderen blijf ik hem bij alles betrekken, hij blijft de beslissingen nemen. En dat gebeurt dus vaak in de avonden en weekenden zonder dat ik er iets van weet en met de volgzame stafmedewerkers van kantoor onder 4 ogen. Zij proberen dat dan de volgende dag na te vertellen, en dat leidt meestal tot misverstanden. Ondertussen pak ik dus standaard de telefoon.“But mister Marona, why does the office need a study tour to Thailand for a whole month? Is all this money not better used to buy an extra computer? Then we don’t have to wait in line to get the work done”
“Ahhh, miss Gina. In our country this is necessary you know! These people need to go and see, have a good time. They do not earn a lot. It will be fun” Nouja, daar twijfel ik ook geen moment over! Marona haalt graag het onderste uit de kan en denkt dat niet zo hard na of dat ook echt nut heeft voor het kantoor. Hij is een echte opportunist, zegt ja als je hem aankijkt en laat een week later door een collega vertellen dat het toch wat anders is verlopen. Ik ken ondertussen mijn plaats en kies mijn strijdkwesties zorgvuldig. Een soepel samenwerking is toch anders. Maar waarom heeft hij dat wel met Rotha? Dat was mijn vraag.

Welnu, ik weet sinds kort het antwoord en het zet alle gebeurtenissen tot nu toe ineens in een heel ander daglicht. Luister en huiver.

Er was een vergadering, Rotha was laat en Marona was er helemaal niet. We kregen een telefoontje dat zijn vader ernstig ziek was en naar Vietnam moest worden getransporteerd voor een operatie, en Marona moest mee. Toen ik hier de volgende dag over vertelde was de reactie op kantoor: “Ah, meneer Rotha’s vader is dus ziek”
Pardon? Juist ja, Rotha en Marona zijn broers, zelfde vader en verschillende moeders! Dat was nogal een verrassing. Bij mij sloeg meteen de twijfel toe, was het respect voor Rotha’s onafhankelijke positie wel terecht? Of had hij alles te danken aan familieconnecties, want zijn vader bleek ook nog eens een invloedrijke politiecommissaris te zijn. We hebben er niet meer over gepraat. Intrigerend. Denk ik eindelijk iets te begrijpen in dit land, iets te vinden wat wel recht door zee lijkt, en dan staat dat ook ineens op losse schroeven! Wat moet ik daar nou mee?

De volgende verrassing is dat Rotha me mee uit gevraagd heeft. Ik ken zijn intenties niet en gooi me liever niet in het wespennest van afwijzingen tegen de baas. Dus heb ik maar ingestemd met een drankje. Gelukkig denkt hij dat aan de zilveren ring om mijn vinger nog steeds een Nederlandse man verbonden zit en ik laat hem graag alleen in de vraag hoe dat dan precies zit. Zie je, ik pas me al aardig aan!