Samen picknicken in de hemel of de hel

Ondertussen ben ik alweer aardig op de been, na een dag of 5 op, onder en in de buurt van bed en toilet ;-)

Dank voor alle lieve berichten vriendinnen!

Vandaag een frisse start, heb mijn haar er helemaal af laten knippen en weer zin om actief aan de slag te gaan.(yiiiehaaa)

Desondanks niet zonder goede herinneringen aan de afgelopen Pchum Ben.

Hier wat gedachten die ik een paar dagen geleden opschreef.

---
Nog steeds vind ik het één van de mooiste Cambodjaanse feesten (al voelde ik me de laatste dagen eerder als één van de offers -een rijstballetje- dan een mogelijke deelnemer).

Het idee is dat je als kinderen en kleinkinderen een dankbijeenkomst voor je voorouders en hun voorouders organiseert. Niet alleen omdat ze je ooit op de wereld hebben gezet maar ook omdat ze je altijd met raad en daad hebben bijgestaan op jouw pad naar volwassenheid.

Mooi vind ik dat. In Cambodja is de opvoeding er niet op gebaseerd dat je ‘eigendom’ bent van je ouders en daarom onder hun controle bent. Aan al hun bevelen moet voldoen. Nee. Ouders zijn zich ervan bewust dat ieder kind zijn eigen karakter, zijn eigen ‘karma’ heeft meegekregen bij de geboorte. Aan hen de taak om dit zo goed mogelijk tot zijn recht te laten komen. Het kind te helpen zichzelf te worden. Beetje Montessori zeg maar (hier overigens erg populair als schooltype).

Het klinkt geweldig, maar jullie kunnen je voorstellen hoe dat tot een weinig gedisciplineerde opvoeding kan leiden. In Frankrijk en de Verenigde Staten bleek maar weer eens hoe moeilijk het is deze culturele opvatting van het ouderschap in een ander land uit te voeren. Veel klachten van de plaatselijke instanties over het slechte ouderschap van de Cambodjanen. Veel losgeslagen jeugd.

Hier verloopt dat natuurlijk wat soepeler. Hier is zoveel familie aanwezig om alles in goede banen te blijven leiden. Het kind went al jong aan een vrachtlading tantes, ooms, grootouders en broers en zussen die een eigen rol in de opvoeding spelen. Ieder draagt zijn steentje bij. En dus ook die voorouders.

Op 15 dagen worden allerlei heerlijkheden naar de monniken in verschillende pagodes gebracht, maar de climax is op één dag, speciaal gecalculeerd naar de maankalender, de dag van Pchum Ben.

Die dag, vandaag dus voor mij, zijn de geesten van de voorouders terug op aarde. Alle deuren van de hemel en de hel zijn open. Dolende geesten vinden rust als hun nageslacht hen voedt met rijstballetjes (“van hele fijne rijst,” zegt mijn kennis Sopheap, “want de geesten hebben een kleine mond”) met daarin varkensvlees, of kokos of een andere smaakmaker zoals de traditie bepaalt.
Zo worden de zielen van de voorouders gevoed. Maar ze krijgen ook dingen als een bed en matras, en andere dingen die zorgen dat ze het comfortabel kunnen hebben in het hiernamaals. Dit alles in ontvangst genomen door de monniken die vervolgens heel hard aan het bidden gaan (en in de werkelijkheid al deze zaken mogen houden, of doorgeven aan de armen. Topdag voor de pagodes)

Mensen komen samen als familie, doen hun best om aan alle hulpbehoevenden te geven, het is een Boeddhistisch beginsel dat de rijkere voor de armere zorgt en de sterke voor de zwakke. Dat zie je al in het dagelijks leven, maar Pchum is wel het hoogtepunt voor alle bedelaars, invaliden en straatkinderen in iedere stad. Ze staan in rijen opgesteld bij de pagode.
Niet eens zozeer in Phnom Penh omdat iedereen (echt IEDEREEN) de stad zo’n beetje verlaat om naar zijn geboortestreek terug te keren waar die voorvaderen vandaag zullen landen.

Vanaf mijn bed kijk ik dus vooral naar lege straten. De boodschappen die ik gisteren toch echt moest doen konden alleen bij een supermarkt voor Westerlingen, alle Cambodjaanse dingen zijn Cambodjaans gesloten.

Het mooiste vind ik de zandheuvels die worden gebouwd om je zonden te vergelden, vrij te laten. Kan ook door wierrook of een kaars te branden in een symbolische boot. Beiden leiden naar de hemel en geven bevrijding. Zoveel symboliek. Zo’n feest voor de doden helpt om de dood te accepteren, maakt het een onderdeel van het leven. Hoewel, voor de Buddhisten is dat natuurlijk al zo, in een oneindige cyclus. En het is fijn dat ze al die anderen daarbij niet uitsluiten maar dat ook christenen, moslims, jehovah-getuigen of wie dan ook gewoon mogen meedoen in de tempel. Het gaat om je gedachte en je intentie, niet om je geloof.

Aan het einde van de ceremonie worden de voorouders ‘gewassen’. Dat wil zeggen dat je aanwezige leven grootouders door hun kleinkinderen liefdevol kunnen worden afgesopt, maar ook dat de jongeren symbolisch de plaats van voorouders innemen om alles niet te vermoeiend te maken. Het idee is dat de relaties in de familie mooi en ‘schoon’ zijn. Een eenheid.

Hoewel mijn lijf zich nog steeds een stijf, stram en overbevolkt balletje botten en spieren voelt, gaat mijn hart hiervan open. Om vier uur vanmorgen zag ik de eerste mensen al naar de pagode gaan. Hippe jongens en supertrendy tieners die zich vandaag van hun meest spirituele kant laten zien, samen met vaders, moeders en de opa’s en oma’s. Dit land blijft me kippenvel geven. Soms op een fijne, en soms op een wat minder fijne manier.